Het is het jaar 1636 wanneer Rembrandt van Rijn het schilderij De Vaandeldrager maakt. De dan 30-jarige Rembrandt schildert zichzelf als een historische 16e-eeuwse vaandeldrager. Dat is iemand die binnen de schutterij of het leger de vaandel mocht dragen.
Vanaf vandaag is het kunstwerk van de Hollandse meester te zien in het Drents Museum in Assen. Het schilderij is op tournee langs musea in de twaalf Nederlandse provincies, nadat het eind vorig jaar werd aangekocht door het Rijk. Na de tour komt het werk te hangen in de Eregalerij van het Rijksmuseum in Amsterdam.
Volgens het Drents Museum is het ‘een ambitieus meesterwerk’, waarin Rembrandt zijn klasse etaleert. “De schildertoets is los, het licht-donkercontrast zo sterk dat het lijkt of de krijger in een schijnwerper staat. De vaandeldrager kijkt ons van bovenaf stoer aan. Met zijn krijgshaftige walrussnor, zijn dolk en zwaard is het duidelijk dat er niet met hem te spotten valt”, aldus het museum.
Het idee van Rembrandt om een vaandeldrager te schilderen, komt waarschijnlijk niet helemaal uit de lucht vallen. Volgens het Rijksmuseum waren ook niet al zijn ideeën per se even origineel. Het Rijksmuseum denkt dat Rembrandt zich liet inspireren door de Italiaanse kunstenaar Filippo Napoletano, die in 1614 een prent maakte van zo’n soldaat.
In 1634 maakte Rembrandt een ets, met waarschijnlijk een portret van zichzelf. Het Rijksmuseum zegt daarover: “Kijk eens naar die houding, die arm en militaire 16-eeuwse kleding. Lijkt wel erg op De Vaandeldrager, is het niet? Zou het een eerste aanzet voor het schilderij zijn?”
Opmaat naar het ultieme schilderij
Twee jaar later – in 1636 – is De Vaandeldrager klaar. Een meesterwerk, stellen kenners. Ook zou het Rembrandts doorbraak betekenen, die uiteindelijk zou leiden tot zijn ultieme schilderij: De Nachtwacht.
Volgens het Rijk is het werk uit 1636 zelfs zo belangrijk, dat het in Nederland hoort. “De Vaandeldrager (…) is onlosmakelijk verbonden met de geschiedenis van Nederland. Vaandeldragers liepen voor de troepen uit in de Tachtigjarige Oorlog, die leidde tot de geboorte van Nederland.”
(Tekst gaat verder onder de foto)
175 miljoen euro
Het schilderij werd door het Rijk gekocht van de bankiersfamilie De Rothschild. Het kunstwerk kostte uiteindelijk 175 miljoen euro. Het overgrote deel – 150 miljoen – werd neergelegd door het Rijk. De Vereniging Rembrandt en het Rijksmuseum Fonds betaalden samen 25 miljoen.
De aankoop was niet zonder controverse. Kamerleden zagen het niet zitten om de portemonnee te trekken voor één schilderij, terwijl de cultuursector het door de coronacrisis zwaar had en nog steeds heeft. Toch gingen de Tweede Kamer en de Eerste Kamer akkoord.
Het Drents Museum is het vierde museum waar De Vaandeldrager te zien is. De tournee begon in het Fries Museum in Leeuwarden. Daarna was het te zien in het Centraal Museum in Utrecht en het Stedelijk Museum in Alkmaar. Na het bezoek aan Drenthe, verhuist het schilderij in september naar de Kunstlinie in Almere.
Bekijk hier een videoreportage van RTV Drenthe over De Vaandeldrager.