Vandaag, precies 77 jaar na de bevrijding van Assen op 13 april 1945, werd in het Drents Museum de sleutel van het Huis van Bewaring in Assen overhandigd. Met deze sleutel werden eind 1944 bij een overval van het verzet de celdeuren van de gevangenis geopend. 31 verzetsstrijders die door de Duitsers gevangen waren genomen liepen hun vrijheid tegemoet. Ze overleefden allemaal de oorlog.
De overval kwam net op tijd. Achteraf bleek dat de verzetsstrijders op 12 december geëxecuteerd zouden worden. Na de overval bewaart Freek Bastiaanse, een van de leden van de knokploeg, de sleutel.
Schuilnaam Freek
Freek Bastiaanse is niet zijn echte naam. Hij heeft een schuilnaam aangenomen, omdat hij in het verzet zit. Jo Bastiaanse, zoals de verzetsstrijder echt heet, begraaft na de overval de sleutel, vertelt zijn dochter Roelien Bastiaanse. “Er waren eigenlijk twee sleutels. Die hebben ze meegenomen om ervoor te zorgen dat de Duitsers niet meer in de cel konden. Na de oorlog heeft hij de sleutel weer opgegraven en in huis gelegd.”
De sleutel is altijd in familiebezit geweest; tot vandaag. 77 jaar na de overal overhandigt de familie Bastiaanse de sleutel aan het Drents Museum. “De laatste zestien jaar is de sleutel bij mij en mijn ouders geweest. Wij persoonlijk doen er niks mee. Hij ligt gewoon in de kast. Daarom hebben wij besloten om hem aan het museum te schenken”, vertelt kleinzoon Bas Johannes Bastiaanse.
Vernoemd naar opa
De kleinzoon, die vernoemd is naar zijn opa Jo, vertelt vol trots over zijn opa: “Mijn opa vertelde graag zijn verhaal over de overval en de oorlog. Hij wilde daarmee laten zien: wees blij met je vrijheid. Ik denk dat hij ook erg blij is met het feit dat de sleutel nu een plekje krijgt in het Drents Museum.”
Dat plekje is in de historische collectie van het museum. De stukken in deze collectie hebben alles te maken met de historie en geschiedenis van Drenthe. “Het is een iconisch object. Er is geen enkel object dat zoveel vertelt over de geschiedenis van het verzet in Drenthe”, zegt Harry Tupan van het Drents Museum. “Wij in onze collectie hebben nagenoeg niets wat het verzetsverhaal vertelt van de oorlog.” De sleutel van de overval op het Huis van Bewaring is vanaf het najaar van 2023 te zien.