Achtergrond & Opinie:
Dé belofte van ‘De Volksbank’ luidt: ‘Beter voor elkaar.’ Dat is – nu nog steeds – te lezen op de website van de Volksbank. Je zou dit vrij kunnen interpreteren als ‘dé bank voor het volk.’ Het is de holdingcompany – zeg maar het moederbedrijf – dat actief is met vier bankmerken: ASN Bank, BLG Wonen *, RegioBank en SNS. In hun onmetelijke wijsheid maakte De Volksbank op 16 december 2024 bekend afscheid te nemen van drie van deze bankmerken. De holding gaat uitsluitend verder onder de naam ASN Bank. “Dat sluit het beste aan bij onze kernwaarden.”
Navraag en {buurt}onderzoek resulteren in verbazing en ongeloof, omdat dit bij veel mensen onbekend is. Op de websites van RegioBank en SNS kunnen mensen nog steeds ‘gewoon’ een rekening openen en pas bij ‘Vraag en Antwoord’ is dan te lezen dat deze banken op houden te bestaan.
Al jarenlang is er een versobering gaande in de wereld van de banken. Bankkantoren sluiten waardoor de { fysieke } bereikbaarheid voor veel mensen een stuk moeilijker wordt. De telefonische bereikbaarheid is soms ronduit slecht te noemen, áls je überhaupt al telefonisch contact kunt krijgen. Vooral voor veel ouderen is de digitale bankenwereld een ver van hun bed show.
Veel mensen kiezen heel bewust én gemotiveerd een bank die naar hun gevoel het beste bij hen past voor het regelen van hun bankzaken. Die keuze wordt onder andere bepaald door wat de bank deed en doet, wat de missie van de bank is en of dat aansluit in de beleving(en) van de klant. Uit onderzoek blijkt dat mensen vooral kijken naar ‘maatschappelijk handelen’ en kiezen voor ‘duurzaam’ én voor een bank die ‘dichtbij’ is. Met het verdwijnen van steeds meer bankkantoren uit het straatbeeld geven mensen aan zich meer en meer een ‘nummer’ te voelen.
Tekst © Cees van der Boom | Omroep Assen
De bankmerken hebben allen een eigen slogan / missie:
ASN Bank -> “Laat je geld werken aan een duurzamere wereld”
RegioBank -> “Bij RegioBank krijg je de aandacht die je verdient”
SNS -> “Waar kunnen we je mee helpen?”
DE VOLKSBANK
De Volksbank richt zich op het aanbieden van betaal- en spaarproducten voor particulieren { ASN Bank, RegioBank en SNS } en op het aanbieden van hypotheken { via BLG Wonen * }. In 2023 was het balanstotaal € 71 miljard; daarmee was De Volksbank de vierde bank in Nederland. In het najaar van 1817 werd de eerste Nederlandse spaarbank opgericht onder de naam ‘Nutsspaarbank.’ Het doel was om de zelfredzaamheid van Nederlanders te bevorderen en sparen was een middel daartoe.
De geschiedenis van de Volksbank gaat terug tot 1817. In dat jaar werd de eerste Nederlandse spaarbank opgericht als Nutsspaarbank. Sparen was toen vooral een middel om de zelfredzaamheid van Nederlanders te bevorderen.
Achtergrond en Geschiedenis ASN Bank
De ‘Algemene Spaarbank voor Nederland’ is een voormalig zelfstandige Nederlandse bank en werd opgericht op 1 mei 1960. ASN Bank werd oorspronkelijk opgericht door het Nederlands Verbond van Vakverenigingen { nu bekend onder de naam ‘FNV’} en de ‘Centrale’ { nu bekend onder de naam ‘Reaal’}. De doelstelling van deze bank was om werknemersspaarregelingen maatschappelijk uit te voeren. In 1990 ontstond ‘Reaal Groep’ en ASN Bank kreeg toen een zelfstandige plaats in het bestel. Na de fusie van Reaal Groep en SNS Groep in 1997 werd ASN Bank een zelfstandige vennootschap met een eigen bankvergunning van SNS Bank. In commercials laat ASN Bank steeds zien hoe zij duurzaam actief zijn sinds 1960, waarin de eekhoorn een prominente rol heeft.
Achtergrond en Geschiedenis BLG Wonen *
Op initiatief van dertien gemeenten werd in 1954 het Limburgse ‘Intercommunaal Bouwfonds te Geleen’ opgericht. Doelstelling was om mijnwerkers in de Westelijke Mijnstreek de kans te geven een eigen woning te vinden met behulp van langdurige hypotheken met een lage rente. De Stichting Bemiddelend Orgaan werd in 1958 geïntegreerd en gemeenten kregen een wettelijke verplichting om bij dit instituut advies in te winnen vóórdat zij een gemeentegarantie mochten afgeven. Nadat het Bouwfonds Roermond stopte werd in 1965 de naam gewijzigd naar ‘Bouwfonds Limburgse Gemeenten en zeventien gemeenten zich aansloten.
SNS Bank deed een overnamebod in 1992 en was bereid om 269 miljoen te betalen voor BLG en eind 1993 werd BLG na de nodige politieke discussies én na goedkeuring van de 56 aangesloten Limburgse gemeenten in handen van SNS.
De ‘Samenwerkende Nederlandse Spaarbanken’ kent een lange geschiedenis, die teruggaat tot 1817. Dat was de eerste Nederlandse spaarbank en was gericht op particulieren en het midden- en kleinbedrijf onder de naam Nutsspaarbank. Van oorsprong bedoeld om de zelfredzaamheid van Nederlanders te bevorderen { zie ook doelstelling CVB } en dat is nu nog steeds de centrale doelstelling. Het huidige SNS vindt haar oorsprong in de vroege jaren van de twintigste eeuw waarbij een kenmerkend doel meer te omschrijven is als een sociale doelstelling dan als een commerciële instelling.
In de jaren zestig werd de samenwerking tussen afzonderlijke plaatselijke en regionale banken steeds hechter en in de eerste helft van de jaren zeventig zijn via fusiegolven samengegaan. Officieel begint SNS als organisatie in 1987, na een fusie van de Gelders-Utrechtse Spaarbank en de Spaarbank Limburg en zowel in 1990 als in de loop van die jaren sloten opnieuw regionale banken zich aan bij SNS. Lange tijd was SNS Bank onderdeel van SNS Reaal en lag de focus op hypotheken en vermogensopbouw voor particulieren en het midden- en kleinbedrijf. Het maakt SNS bij uitstek een retailbank. In 2002 kwamen Sjoerd van Keulen { voorzitter raad van bestuur SNS Reaal } en Ronald Latenstein van Voorst { financieel directeur } met een ambitieus programma voor groei door juist meer kantoren te openen en door acquisities.
Als gevolg van de kredietcrisis, die in 2008 uitbrak, leed SNS zware verliezen. SNS ontving toen van de overheid een kapitaalinjectie van € 750 miljoen, waarna de overheid speciale effecten daarvoor terug ontving. De bank betaalde in 2009 € 185 miljoen terug aan de Staat. De financiële problemen zorgden er wel voor dat de bank al haar activiteiten moest doorlichten om te komen tot broodnodige reductie van kosten. Dat leidde onder meer tot een groot verlies aan banen. Al deze maatregelen waren echter onvoldoende. De overheid stelde vast dat onder andere SNS Property Finance haar verplichtingen niet zou kunnen nakomen en SNS Bank had zich voor de verplichtingen van het vastgoedbedrijf garant gesteld. De mogelijke gevolgen van die garantie was een solvabiliteitstekort bij SNS Bank, waardoor het niet langer verantwoord was dat SNS een bankbedrijf bleef en (spaar)gelden zou aantrekken van particulieren.
Het bestuur van SNS Reaal was maar al te goed bekend met de problemen rondom het vastgoed en werkten hard aan een reductie van de portefeuille. De Nederlandsche Bank had die problematiek al enige tijd in de gaten en besloot zich in 2010 intensiever met dit probleem te gaan bemoeien. Nadat SNS Reaal – op { dwingend } advies – Ernst & Young inhuurde om de internationale vastgoedportefeuille door te lichten, kwam die met het advies om € 1,2 miljard af te boeken. Jan Sijbrand, directeur toezicht bij DNB, maakte in 2012 bekend dat de vastgoedsector een financiële crisis dreigde te veroorzaken en adviseerde in april 2012 het ministerie van Financiën om een conceptbesluit voor te bereiden voor de nationalisering van SNS Reaal.
Het resultaat daarvan was een bespreking tussen DNB en de drie grote Nederlandse banken in mei 2012 waarbij DNB trachtte om de banken te overreden om SNS Reaal samen over te nemen. ABN AMRO en ING konden / wilden niet daaraan meewerken, omdat zij eerder staatssteun ontvingen en van de Europese Commissie geen overnames mochten doen. RABO Nederland was in die tijd razenddruk met de redding en integratie van de Friesland Bank, met als gevolg dat dit een onhaalbaar en niet te realiseren plan bleek. De ramp werd voor SNS Reaal nog groter na een rapport van vastgoedexpert Cushman & Wakefield, die tot de conclusie kwam dat de vastgoedportefeuille van Property Finance ruim 2 miljard euro minder waard zou zijn als SNS Reaal die in de boeken had staan. Hevige en verontwaardigde protesten van SNS Reaal werden door DNB afgewezen.
Een faillissement van SNS leek daardoor onvermijdelijk, met als grote bijkomstigheid dat ASN Bank en RegioBank zouden worden meegesleurd in dat faillissement. Het vertrouwen dat het publiek nog had bij en in andere Nederlandse financiële instellingen zou zwaar onder druk komen te staan en gevreesd werd voor het leeghalen van alle bankrekeningen. De enige redding voor het bankbedrijf was een nationalisatie door de Staat dat op 1 februari 2013 plaatsvond. Dit gebeurde na ingrijpen door Jeroen Dijsselbloem, toenmalig Minister van Financiën. Hij maakte daarbij gebruik van de Interventiewet wegens de stabiliteit van het financiële stelsel waardoor hij de effecten en vermogensbestanddelen van SNS Reaal en SNS Bank onteigende met een dwingend bod van € 0 per aandeel aan de toenmalige aandeelhouders.Dat resulteerde in een onvrijwillige onteigening van alle aandelen die beleggers in handen hadden.
Op de vraag of dat ingrijpen rechtvaardig was moest de Raad van State zich buigen op 15 februari waarna de RvS dat ingrijpen grotendeels in stand hield bij uitspraak van op 25 februari. Daarna verdween SNS definitief van de beurs op 27 februari 2013. De volksvertegenwoordigers reageerden aanvankelijk ‘geschokt’ maar na de hoorzitting die werd gehouden op 8 maart 2013 was er slechts één conclusie mogelijk: De nationalisatie was onvermijdelijk.
Het voltallige bestuur moest aftreden en Jeroen Dijsselbloem benoemde Gerard van Olphen tot nieuwe bestuursvoorzitter en kende hem een salaris van € 550.000 toe. Dat resulteerde in felle kritiek van enkele {volks}partijen en van de vakbonden. Enigszins geïrriteerd reageerde Dijsselbloem door te zeggen dat hij de toon van het debat niet gepast vond en dat het bijna een heksenjacht leek. Hij verdedigde de benoeming door de uitspraak “We moeten alles doen om de staatssteun van € 3,7 miljard terug te krijgen.”
Een ingezette koerswijziging resulteerde in het besluit van SNS Bank dat zij op 27 september 2016 bekend maakte. Per 1 januari 2017 wilde de bank verder onder de naam ‘De Volksbank.’ Deze naam zou beter passend zijn bij de missie en de strategie van de bank en die leidde tegelijk tot een aanpassing in de structuur van de bank. De tot dan toe zelfstandige banken ASN Bank en RegioBank leverden hun bankvergunning in en werden daardoor onderdeel van De Volksbank.
De Volksbank wilde ook graag verder als zelfstandige bank en Sigrid Kaag, toenmalig minister van Financiën maakte in februari 2023 bekend dat zij dat jaar een besluit zou nemen over een mogelijke verkoop. Aanvankelijk wilde zij eerst wachten tot de bank genoeg vorderingen zou hebben gemaakt met de ingezette koerswijziging maar zij gaf aan dat zij sneller duidelijk wilde geven. In datzelfde jaar echter, in augustus, werd De Volksbank met zware verwijten om de oren geslagen. De bank zou onvoldoende maatregelen hebben genomen om zowel ‘witwassen’ als ’terrorismefinanciering’ tegen te gaan. DNB eiste dat De Volksbank maatregelen zou treffen vóór 1 april 2024 op mogelijke financiële straffen en maatregelen. Ondanks de genomen maatregelen bleken die nog steeds onvoldoende en legde DNB eind januari 2025 De Volksbank alsnog fikse boetes op. Voor gebrekkig risicomanagement werd een boete opgelegd van € 15 miljoen en voor overtredingen in de witwascontroles een boete van € 5 miljoen.
De Volksbank kampt nog steeds met relatief hoge kosten; zeker in vergelijking tot andere banken. Het bleek opnieuw onvermijdelijk dat ingrijpen een noodzakelijke vereiste werd. De Volksbank kondigde in november 2024 een ingrijpende reorganisatie aan. Besloten werd om ASN Bank, BLG Wonen, RegioBank én SNS samen te voegen tot één bank, namelijk ASN Bank. Volgens De Volksbank zou dat het best passend zijn bij de missie en de strategie. Aansluitend kondigde De Volksbank aan dat in heel Nederland vestigingen worden gesloten én dat naar verwachting 700 tot 750 banen zullen verdwijnen. De Volksbank gaf direct ook aan dat gedwongen ontslagen niet worden uitgesloten. Juist het ‘saneren’ van arbeidsplaatsen zou moeten leiden tot een jaarlijkse kostenbesparing van om en nabij € 70 miljoen.
Kamervragen
“Stefanie Fernández van Leeuwen- Leenman, directeur Klant & Dienstverlening bij ASN Bank: “Wij zijn verheugd dat consumenten ons voor de 6e keer erkennen als het duurzaamste bankmerk van Nederland. Sinds onze oprichting in 1960 beheren we het geld dat klanten ons toevertrouwen met respect voor mens, dier en natuur. Dat consumenten ASN Bank wederom gekozen hebben, is een bevestiging dat onze inzet voor een duurzamere wereld wordt gezien en gewaardeerd. Daar zijn we trots op!”
“BETER VOOR ELKAAR …”
De tijd zal uitwijzen hoe dit vorm en gestalte krijgt
* Naschrift: Bij de totstandkoming van dit artikel liet ik BLG Wonen buiten beschouwing; deze bank richt(te) zich uitsluitend op wonen en zaken als bijvoorbeeld hypotheekverstrekkingen