Als fotograaf sta je in een wereld vol chaos keuzes te maken. Een gebeurtenis inkaderen. Een moment in een compositie zetten of eigenlijk mag je dat ook wel ordenen noemen. Een klein voorbeeld. Jaren geleden in Portugal, zag ik een prachtige zonsondergang aan de westkust. Prachtige kleuren. Op het strand langs de waterlijn stond een jongen te vissen. Hij had zijn hond bij zich. Het beest rende uitgelaten heen en weer. Ik stond op afstand en maakte met de tele een aantal foto’s tegen de zonsondergang aan. Een mooi verstild plaatje met de jongen en zijn hond als silhouet in tegenlicht, een stukje uit die werkelijkheid van toen. Achter me was een boulevard met smoordruk verkeer. Een geweldige herrie, en niet alleen van het verkeer maar ook nog afkomstig van enkele discotheken. De laagstaande zon knalde verblindend en met geweld op dat hectische gebeuren achter me. Hoezo verstilling? Ik heb ook dat tafereel gefotografeerd geloof ik, maar die opname nooit gebruikt (Ik werkte toen nog analoog op kleurnegatief).
Keuzes en altijd maar weer opnieuw die keuzes. Zij laten zien wie je bent en wat je te vertellen hebt. Wat niet iedereen weet, en daarom vertel ik het nu maar even weer opnieuw, is dat mijn leven vergezeld is gegaan van een aantal fysieke beperkingen. Het maakte mijn werk er niet gemakkelijker op. Er komen situaties voor, en dan sta je met een hele groep collega’s te werken, waarbij het een ieder voor zich is. Trekken en duwen, pure chaos en anarchie. En daar sta je dan opgefokt toe te kijken want de fotojournalistiek heeft nu eenmaal een sterk competitief karakter en je wilt niets missen. Dan kun je gedwongen worden tot het maken van andere keuzes en juist die keuzes kunnen weer veel gaan uitmaken, want je kunt ineens andere mogelijkheden in jezelf ontdekken. Een mutatiesprong zoals dat in de planten en dierenwereld heet.
Ik ga nu een flink aantal jaren terug. De tragische gebeurtenissen na de gijzelingen in de Punt en Bovensmilde. Ik sta op de Europaweg bij de afslag naar begraafplaats de Boskamp. De hele Europaweg rondom Assen is één lange file van mensen en auto’s en ergens vooraan is de begrafenisstoet van de omgekomen Molukse treinkapers. De wereldpers zoemt niet als pers, maar als echte muskieten rondom die begrafenisstoet, en ik dus ook als bescheiden regionale krant fotograaf. Ik sta verbijsterd toe te kijken en realiseer me meer dan ooit dat ik fysiek te kort schiet om in deze heksenketel te kunnen werken. Ik draai me om en zie als enige een Molukse vader met zijn dochtertje langs de dranghekken staan. De vader kijkt vertwijfeld en het meisje is bang, haar lippen trillen. Ik realiseer me in een flits dat dit een plaat kan zijn die eigenlijk alles verteld. Razendsnel gooi ik een 300mm tele op mijn Nikon. Vader heeft me in de gaten en draait zich om en ik besef dat de foto daardoor behoorlijk
Keuzes…..
veel aan impact verliest. Toch maak ik hem en op de krant is men behoorlijk onder de indruk van de foto van het kleine meisje. “Bert wat ben jij toch een raar figuur”, zegt later adjunct hoofdredacteur Jan van Kooten, “Als iedereen naar die kant kijkt, kijk jij juist weer een andere kant op.” Ik kon eigenlijk niet anders vanwege mijn fysieke beperkingen, maar dat vertelde ik toen aan niemand. De foto is geëxposeerd op de Zilveren Camera tentoonstelling van 1977, maar viel niet in de prijzen. Cameraman Ron Kroon heeft voor de NOS een gefilmde impressie van de tentoonstelling gemaakt en juist die foto van het kleine meisje, liet hij telkens weer opnieuw terugkomen in de beeldenrij. Hij werd als cineast behoorlijk door die foto geraakt, en meer dan de jury.
Ik ontdekte dat juist het “menselijke” ontdekken achter de harde buitenkant, iets is wat mij het meest ligt. Het wordt mijn stijl van werken. Eigenlijk uit nood geboren. Een gebrek kan een kwaliteit worden, maar je moet dan wel durven kiezen.
Bert Jippes