Door: Romy Posthumus en Esmée Söllner
In Lariks-West wil de gemeente Assen vierhonderd woningen van het aardgasnet afhalen en op een warmtenet aansluiten dat met opgewarmd water uit de Vaart wordt gevuld. Assen krijgt voor deze landelijke proeftuin ruim 4,6 miljoen euro aan rijksgeld.
Een jarenlang project
Het miljoenenproject van de gasloze proeftuin loopt al jaren. Het komende jaar moet een keuze gemaakt worden: gaat de proeftuin er komen of niet? Hier zitten nog veel haken en ogen aan, zo staat in het tussenrapport.
Tot nu toe is er voor het project door de gemeente Assen 780.000 euro uitgetrokken. Een groot gedeelte van dit bedrag is gebruikt voor de voorbereiding, burgerparticipatie, communicatie over het project en onderzoek. Eerder dit jaar liet een haalbaarheidsonderzoek van de gemeente zien dat het project financieel mogelijk is. In het meest ongunstige geval is er, ondanks 4 miljoen rijkssubsidie, een tekort van 1,4 miljoen euro op alle kosten. Wie dit tekort in dit scenario moet betalen is niet bekend. In het meest positieve scenario wordt er een miljoen euro bespaard.
Ook technisch is het plan haalbaar. Er is voldoende warmte beschikbaar in het oppervlaktewater van de Vaart. Ook de bodem vormt geen belemmering om warmte uit het water te halen en het systeem heeft weinig impact op de leefomgeving en het ruimtegebruik.
Bewoners zijn kritisch
De gemeente heeft een enquête onder de bewoners gedaan en er zijn verschillende gesprekken gevoerd. Hieruit blijkt dat een deel van de bewoners voor het project open staat, maar het overgrote deel is kritisch. Zo is er meer inzicht nodig in de kosten en is er behoefte aan een garantstelling voor het geval het geen succes blijkt te zijn. Het is lastig te peilen hoeveel bewoners aan het project willen deelnemen zonder een afgerond plan. Er heerst voornamelijk de houding: eerst zien, dan geloven.
In de gesprekken met de gemeente laten bewoners weten dat ze wel willen investeren in verduurzaming van hun woning. Maar als het langere termijn investeringen zijn dan haken de mensen af. Ze willen snel resultaat zien van hun investeringen.
(tekst gaat verder onder de foto)
Foto © RTV Drenthe / Margriet Benak
De gemeente wil dat de kosten van een gasloze woning voor de bewoners ‘niet meer dan anders’ zijn. Dat is een belangrijk punt in het tussenrapport. De gemeente weet dat dit gemakkelijker klinkt dan dat het is. Elke bewoner is namelijk anders en heeft een andere portemonnee. De gemeente heeft de voorkeur om met een algemeen aanbod voor iedereen te komen. Er is op dit moment nog geen besluit genomen over het financiële aanbod aan de bewoners.
Bewoners hebben verschillende opties voor eventuele investeringen om hun huis te verduurzamen. Zo kunnen ze spaargeld gebruiken, de hypotheek of een persoonlijke lening aangaan. Maar de overheid wil graag dat alle huishoudens kunnen verduurzamen en heeft daarvoor de Energiebespaarhypotheek ontwikkeld. Dit is een nieuwe manier van financieren binnen het Warmtefonds, waardoor ook investeringen voor lagere inkomens mogelijk worden. Gemeentes hebben wijken kunnen aandragen die als eerste van dit fonds gebruik mogen maken. In Assen is dat de proeftuin en de startwijk Kloosterveen.
Extra geld voor komend jaar
De Asser wethouder Karin Dekker (GroenLinks) wil extra geld krijgen van de gemeenteraad voor voortzetting van de gasloze proeftuin. Ze wil een extra krediet van 296.900 euro, een maand geleden vroeg ze iets minder, namelijk 273.000 euro. Dit bedrag komt bovenop de acht ton die al is opgemaakt. De kosten van de voorbereidingen van het project lopen met dit extra bedrag op tot meer dan één miljoen euro, terwijl het nog niet zeker is of het project wordt doorgezet.
Voordat er een besluit werd genomen over meer geld voor het project, wilden verschillende raadsfracties eerst het voortgangsrapport afwachten. Zo zijn ze benieuwd waar het geld al aan is besteed en waar het in de toekomst nog voor nodig is.
Goede communicatie met bewoners
Een belangrijk gedeelte van het extra geld zal ingezet worden voor een goede communicatie met de bewoners. De gemeente heeft geleerd van Kloosterveen, waar veel bewoners zich verzetten tegen een gasloze wijk. De gemeente is van plan om begin volgend jaar een bijeenkomt in Lariks-West te organiseren om bewoners te informeren over de tussenresultaten, de vervolgstappen en de rol van bewoners hierin. Ook wil de gemeente meer zichtbaar zijn in de buurt, bijvoorbeeld met een informatiepunt waar bewoners terecht kunnen om informatie te krijgen en zorgen en wensen te bespreken.
Daarbij komt ook nog dat een deel van de woningen in Lariks-West particulier verhuurd worden. Bewoners van deze woningen hebben geen directe invloed op aansluiting op een warmtenet, omdat de verhuurder hierover beslist. Maar deze verhuurders zijn via de bewoners en de gemeente lastig te bereiken. Deze groep vraagt om een aparte aanpak.
Of er extra geld naar de proeftuin gaat wordt besloten in de gemeenteraad van donderdag 20 januari. Ook wordt dan bekeken of dit geld vanuit het rijk komt of van de gemeente Assen.
In het kort
Lariks-West in Assen is één van de 27 landelijke proeftuinen, waar geëxperimenteerd wordt met een gasloze warmtebron. In 2019 is het begonnen. De gemeente Assen krijgt van het Rijk ruim 4,6 miljoen euro subsidie om een warmtenet in de proeftuin aan te leggen.
De eerste werkzaamheden zijn gepland voor 2024. De bedoeling is om 400 woningen aan De Beek en omliggende straten te verwarmen met opgewarmd water uit de Vaart. Dat wordt ondergronds opgeslagen en stroomt vervolgens op een temperatuur van 70 graden via het warmtenet de huizen binnen, ‘waarmee het behaaglijk warm is’, volgens de gemeente. In 2030 moet de proeftuin klaar zijn.